Verslaving

Wat is een verslaving?

De meeste mensen gebruiken wel eens middelen, zoals alcohol en tabak of cannabis (marihuana of hasjies). Er zijn ook mensen die harddrugs of medicijnen (kalmerende-of slaapmiddelen) zonder medische indicatie gebruiken. Hierdoor kan men zich prettiger, zelfverzekerder of meer ontspannen voelen. Ook kan men het gevoel hebben er meer bij te horen of het samen gezelliger te hebben. Zo lang er sprake is van matig gebruik, hoeft er nog niets ernstigs aan de hand te zijn. Als men echter meer gebruikt dan men wil, niet kan stoppen, het gebruik niet meer in de hand heeft, als men een groot deel van de dag bezig is met het gebruik, dan spreken we van verslaving.

Verslaving komt veel voor. Zo zijn er in Nederland zeker 650.000 mensen die problemen hebben met alcoholgebruik en enkele tienduizenden met het gebruik van drugs. Deze tekst gaat alleen over alcohol-en drugsverslaving. Andere verslavingen zoals gokken, medicijn en rookverslaving zijn hiermee echter goed vergelijkbaar.

Mensen raken niet van de ene op de andere dag verslaafd. Daar gaat een heel proces aan vooraf, dat wordt gekenmerkt door een viertal fasen.

1. Meestal begint het vaak op jonge leeftijd met experimenteel gebruik: uit nieuwsgierigheid probeert men een bepaald middel uit. Deze fase heet de 'experimenteerfase'.
2. De gebruiker zoekt de positieve effecten van het middel en weet het gebruik ervan in zijn leven in te passen zonder dat hij er last van heeft. Dit wordt de fase van 'sociaal of geïntegreerd gebruik' genoemd. Deze twee fasen leveren meestal geen problemen op. De dosis wordt niet verhoogd en er treden geen onthoudingsverschijnselen op als men het middel een tijd niet neemt. Uitzondering hierop vormen jongeren die met middelen experimenteren. Zij kunnen óf door gebruik van onverwacht overmatige hoeveelheden óf door gebruik van onbekende en mogelijk verontreinigde middelen riskant bezig zijn.
3. Het sociale gebruik gaat geleidelijk of plotseling (bijvoorbeeld bij problemen)over in een fase van 'overmatig en schadelijk gebruik '. Het gebruik krijgt een steeds grotere rol in het dagelijks leven. Men gebruikt het niet alleen om zich lekker te voelen, maar ook om spanningen en onlust te verdrijven.
4. In deze fase: 'de verslavingsfase wordt vrijwel het hele leven door gebruik beheerst. Er zijn schadelijke gevolgen op lichamelijk, psychisch en sociaal gebied. Hoe snel de vier fasen doorlopen worden is onder andere afhankelijk van het middel en van de leefomstandigheden, waarin iemand verkeert. Bij heroïne gaat dit in het algemeen sneller dan bij alcohol. Ook gaat het sneller wanneer men verkeert in een omgeving, waarin middelengebruik normaal is.

Oorzaken

Er is niet één oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van een verslaving. Meerdere factoren spelen daarbij een wisselende rol:

• Biologische factoren: Erfelijkheid kan een rol spelen. Dat betekent dat sommige mensen door hun erfelijke aanleg een verhoogde kans hebben verslaafd te worden.
• Psychische factoren: Bepaalde psychische problemen maken iemand kwetsbaarder voor het ontwikkelen van een verslaving. Door het gebruik van een middel kan iemand het gevoel krijgen een ingewikkelde situatie beter de baas te kunnen, hetgeen de verslaving in de hand werkt.
• Sociale factoren: De situatie of omgeving zoals het gezin of de werkplek kan het gebruik van middelen sterk beïnvloeden. Bij mensen uit een gezin waar fors gebruik van middelen normaal is, is de kans groter dat zij zelf ook eerder tot overmatig gebruik komen. Jongeren spiegelen zich in hun middelengebruik vaak aan die leeftijdgenoten bij wie zij graag willen horen. Zo is XTC-gebruik sterk verbonden met jongeren, die houseparty''s bezoeken.