Welke medicijnen zijn er om doorbraakpijn bij kanker te onderdrukken?
Doorbraakpijn bij kanker is goed te onderdrukken met medicijnen. Hiervoor worden zeer sterke morfineachtige medicijnen, ook wel opiaten genoemd, gebruikt. Vanwege het intensieve karakter van de doorbraakpijn is het in ieder geval belangrijk dat deze snel en kort werken en dat ze minimale bijwerkingen geven en gebruiksvriendelijk zijn. Je moet thuis de pijn kunnen behandelen. In de praktijk komen de volgende thuisbehandelingen bij doorbraakpijn voor:
-
Het verhogen van de dosering van de langwerkende achtergrondmedicatie
Ook bij de behandeling van chronische achtergrondpijn worden opiaten gebruikt. Dit zijn de langzaam inwerkende, langwerkende opiaten, zoals morfine en methadon. De werkzame stof wordt dan langzaam en geleidelijk aan je bloed afgegeven. Hierdoor heb je min of meer constante pijnbestrijding. Als je regelmatig te maken hebt met doorbraakpijn, kan de dosis van de onderhoudsmedicatie worden verhoogd. Dit brengt echter wel een hoop nadelen met zich mee. Zo bestaat de kans op chronische overmedicatie en is er een groot risico op de volgende bijwerkingen:
- Sedatie (verlaagd bewustzijn waardoor communicatie met de omgeving lastig is).
- Misselijkheid.
- Obsitipatie.
-
Toevoegen van kortinwerkende, kortwerkende (orale) opiaten.
Aanvullend op de onderhoudsmedicatie kun je ook kortinwerkende, kortwerkende opiaten gebruiken, zoals morfine, methadon, oxycodon, hydromorfon. Middelen met één van deze werkzame stoffen zijn verkrijgbaar in de volgende toedieningsvormen:
- Tablet.
- Drankje.
- Capsule.
- Zetpil.
- Smettablet.
Ze werken vaak binnen twintig tot veertig minuten en het effect houdt 4 (tot 6 uur) aan, terwijl de gemiddelde duur van een pijnpiek dertig minuten is. De pijnstilling treedt dan ook vaak pas op als de hoogste doorbraakpijnpiek bereikt is. Hierdoor zijn kortinwerkende opiaten meer geschikt als preventief middel bij voorspelbare incidentpijn, mits het natuurlijk op tijd wordt ingenomen. Dit betekent echter wel dat alle activiteiten van tevoren gepland moeten worden: van eten tot naar de wc gaan. In de praktijk is dit vaak onmogelijk. Door de relatief lange werkingsduur bestaat bovendien kans op overmedicatie.
Veel patiënten met kanker kampen met slikproblemen doordat hun mondslijmvlies door chemotherapie en bestraling beschadigd is. Orale medicatie – zoals bovenstaande kortinwerkende opiaten – is dan problematisch.
-
Toevoegen van snelinwerkende, kortwerkende opiaten.
Fentanyl is een snelinwerkend, kortwerkend opiaat. De middelen die fentanyl als werkzame stof bevatten zijn speciaal tegen doorbraakpijnaanvallen ontworpen. Ze werken binnen 10 tot 20 minuten en het effect houdt een uur aan. Mogelijke toedieningsvormen zijn:
- Neusspray.
- Zuigtablet op applicator (‘morfine lolly’).
Fentanyl kan – net als morfine, methadon, oxycodon en hydromorfon - ook met een infuus worden toegediend. Dit werkt in het principe het snelst, maar het wel het minst geschikt voor thuisgebruik, omdat je dan een infuus moet aanleggen en speciaal pompje moet bedienen.
Medicijnbehandeling afgestemd op persoonlijke situatie
Welke behandelmethode voor jou geschikt is, kun je overleggen met je behandelend arts. Bij het bepalen van de juiste behandeling zal hij rekening houden met je algemene conditie, het stadium van de ziekte, je algehele conditie en de kenmerken van de doorbraakpijnepisodes. Daarom is het belangrijk om een pijndagboek bij te houden. Hiermee krijgt je arts meer inzicht in jouw pijnbeleving en kan hij daarop de medicatie afstemmen.