Proefpersoon medisch onderzoek: je rechten en plichten

Voordat het onderzoek überhaupt kan beginnen, wordt je eerst uitgebreid geïnformeerd over de gang van zaken bij het onderzoek, de risico’s van het onderzoek en de voordelen die het onderzoek mogelijk opleveren. Als je vervolgens besluit om als proefpersoon deel te nemen, onderteken je een toestemmingsverklaring. Daarmee bevestig je dat je vrijwillig wilt deelnemen. Dat je je handtekening hebt gezet, betekent niet dat je verplicht bent het onderzoek af te maken. Je hebt altijd het recht om toch niet deel te nemen of om tussentijds te stoppen met het onderzoek. Als proefpersoon krijg je een kopie van je getekende verklaring.

Rechten 

Proefpersonen hebben de volgende rechten:

• Recht op het stellen van vragen en ontvangen van informatie. Aarzel niet als je vragen hebt over het onderzoek. Het is belangrijk dat je zo goed mogelijk op de hoogte bent over wat er gaat gebeuren als je proefpersoon wordt.
• Recht op vrijwillige deelname. Je bent nooit verplicht om deel te nemen. Dat besluit neem je zelf. Als je patiënt bent en besluit om van het onderzoek af te zien, wordt je normale behandeling gewoon weer hervat.
• Recht op bedenktijd. Meestal hoef je niet direct te beslissen of je wilt deelnemen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek. Je krijgt de tijd om thuis de informatie nog eens goed door te nemen. De termijn van de bedenktijd wordt van te voren met je afgesproken.
• Recht op tussentijds stoppen met het onderzoek. Je kunt besluiten om uiteindelijk niet deel te nemen aan het onderzoek of om tussentijds met het onderzoek te stoppen. Je hoeft geen reden op te geven waarom je van gedachten bent veranderd. Let wel op: bij sommige onderzoeken kun je als je eenmaal bent begonnen, niet zomaar stoppen. Soms moet namelijk eerst het medicijn dat je hebt gekregen, langzaam worden afgebouwd in het belang van je eigen gezondheid. In die gevallen is het niet mogelijk om per direct te stoppen met het onderzoek. Om het onderzoek op een veilige manier te beëindigen, wordt je begeleid door een arts.
• Recht op bescherming van je gegevens. De gegevens die tijdens het onderzoek over jou worden verzameld, blijven geheim. Je naam wordt weggelaten en je gegevens worden gecodeerd. Je naam zal nooit in een medisch rapport worden genoemd.

 Plichten 

Naast rechten hebt je als proefpersoon ook plichten. Voor sommige onderzoeken moet je bijvoorbeeld nuchter zijn (dat wil zeggen dat je van tevoren niet mag eten of drinken). In andere gevallen wordt verwacht dat je dagelijks op een vast tijdstip een bepaald medicijn inneemt. Als je je niet aan de afgesproken afspraken houdt, kan de arts jouw resultaten niet meer gebruiken. De wetenschapper kan dan besluiten om je niet meer te laten deelnemen aan het onderzoek. De plichten zijn voor elk onderzoek anders. Specifieke informatie daarover krijg je van de arts.