resistentie bij antibioticum?

Antwoord van de apotheker

Antibiotica zijn chemische stoffen die uitgescheiden worden door micro-organismen uit de natuur die leven in de grond en in het water. Die stoffen hebben \\\"antibiotische\\\" of \\\"levensverhinderende\\\" eigenschappen en dienen om concurrerende micro-organismen te doden of beletten te groeien. Wetenschappers zijn er in geslaagd deze antibiotica producerende micro-organismen in massa te kweken en de geproduceerde antibiotica af te zonderen en te zuiveren. Deze antibiotica gebruiken wij thans om bacteriën te bestrijden die bij ons infectieziekten veroorzaken. Antibiotica zijn alleen actief tegen bacteriën en niet tegen virussen die ook infectieziekten kunnen veroorzaken zoals griep of verkoudheid. De bacteriën die typisch bij mensen voorkomen, zowel commensalen als pathogenen, waren aanvankelijk zeer gevoelig voor de antibiotica die geproduceerd worden door micro-organismen uit de grond, waarmee ze normaal niet in contact komen. In tegenstelling daarmee hebben micro-organismen uit de natuur onder druk van regelmatige blootstelling allerlei soorten resistentiemechanismen ontwikkeld om aan de schadelijke werking van de antibiotica van hun concurrenten te ontsnappen. Antibiotica resistentie is dus de regel bij de bacteriën in de wijde natuur en gevoeligheid voor antibiotica de uitzondering. Verder is gebleken dat de informatie die nodig is om resistentiemechanismen op te bouwen vlot kan uitgewisseld worden tussen micro-organismen, niet alleen binnen de soortgenoten maar ook tussen verschillende soorten onderling. Inmiddels hebben onze typisch menselijke commensalen en pathogenen een deel van deze resistentiemechanismen overgenomen en er zelf nog bij ontwikkeld. Dit resistentieprobleem is traag op gang gekomen maar neemt steeds sneller toe onder invloed van overmatig antibioticagebruik. Dit hoeft ons niet te verwonderen want het volgt de oeroude natuurwet van de \\\\\\\"overleving van de sterkste\\\\\\\". Antibiotica maken geen onderscheid tussen commensalen en pathogenen of tussen schadelijke en onschadelijke bacteriën. Antibiotica maken alleen onderscheid tussen gevoelige bacteriën die uitgeroeid worden en min of meer resistente bacteriën die kunnen overleven. Telkens als wij antibiotica gebruiken, om welke reden ook, zullen de meest gevoelige bacteriën verdwijnen en de meer resistente overblijven. Commensalen zijn bacteriën die steeds permanent op ons lichaam aanwezig zijn. Als ze gevoelig zijn en verdwijnen door antibioticagebruik worden wij zeer snel terug gekoloniseerd door nieuwe commensalen uit onze onmiddellijke omgeving zodra de antibioticatherapie stopt. Maar als deze commensalen resistentiemechanismen ontwikkeld hebben gaan ze overleven, of als wij besmet worden tijdens een antibioticakuur door mensen uit onze omgeving die resistente commensalen dragen dan worden wij gekoloniseerd met resistente commensalen. Mensen die regelmatig antibiotica toegediend krijgen gaan vaak meerdere soorten commensalen meedragen die tegen een of meerdere soorten antibiotica resistent zijn, en die ze ook in hun omgeving verspreiden. Als een groot deel van de bevolking regelmatig antibiotica krijgt worden op den duur alleen nog maar resistente bacteriën uitgewisseld. Bij pathogenen komt dit selectieproces minder frequent voor omdat ze niet permanent aanwezig zijn en na de infectie op vrij korte tijd verdwijnen; maar pathogenen kunnen resistentiemechanismen verwerven vanuit de commensale flora. Commensalen kunnen uitzonderlijk ook ernstige infecties veroorzaken. Als iemand met verminderde weerstand pech heeft en besmet wordt met een nieuwe resistente variant waartegen hij zich slecht verdedigt dan kan hij een infectie oplopen die niet meer reageert op antibioticatherapie. Onnodige antibioticatoedieningen veroorzaken een resistentie risico niet alleen voor de patiënt die de antibiotica krijgt maar eveneens voor zijn onmiddellijke omgeving. Madentherapie is het gebruik van maden bij de behandeling van bijzondere wonden. De maden worden voor dit doel gekweekt. De maden ruimen dood weefsel en daarmee tegelijkertijd bacteriën op. Hierdoor ontstaat een betere doorbloeding en daarmee een betere genezing van de wond. Infectie en verdere achteruitgang van de wond wordt daardoor voorkomen. Zowel bij necrotische wonden als bij ernstige wondinfecties kan gebruik worden gemaakt van madentherapie. Necrotische wonden wil zeggen dat het gaat om wonden waarbij de huid is afgestorven. Ernstige wondinfecties wil zeggen dat het gaat om wonden waarbij gebruikelijke wondbehandeling niet aanslaat. Dit kan verschillende oorzaken hebben: De doorbloeding van de wond is niet optimaal, hiermee wordt bedoeld de aanvoer van voedings en afweerstoffen. De algemene voedingstoestand is slecht, bepaalde vitamines en eiwitten zijn er dan niet in voldoende mate. De algemene conditie is niet optimaal. Daarnaast hangt de mate van wondgenezing ook af van de mate van de verontreiniging van de wond, de grootte van de wond zelf en uw leeftijd. Maden therapie wordt alleen toegepast bij necrotische wonden en ernstige wondinfecties, maar kan nooit de plaats van antibiotica overnemen, daar deze madentherapie alleen lokaal kan wordne toegepast en niet toepasbaar is bij inwenidge infecties zoals bv longontsteking. (HK)