Acitretine en psoriasis
Wat is acitretine?
Acitretine is een geneesmiddel dat is afgeleid van vitamine A. Acitretine zelf wordt gebruikt vanaf 1988, daarvoor was er al ervaring opgedaan met een ander vitamine A-afgeleide (etretinaat) voor de behandeling van psoriasis. De vitamine A-afgeleiden (hiervoor wordt meestal de term retinoïden gebruikt) onderdrukken de celdeling van keratinocyten, verminderen het aantal ontstekingscellen en beïnvloeden de immuniteit (Wat gebeurt er in de huid van psoriasisplekken?).
De behandeling met acitretine
Acitretine wordt gegeven in de vorm van capsules van 10 en 25 mg. De begindosis is 0,3-0,4 mg per kilogram lichaamsgewicht per dag gedurende drie tot vier weken. Bij vrouwen wordt gestart na een maand betrouwbare anticonceptie, tijdens de menstruatie of na een negatieve zwangerschapstest. Daarna wordt de dosis aangepast aan de reactie op de behandeling, waarbij zowel gekeken wordt naar de resultaten als naar de bijwerkingen. Deze dosering varieert dan van 0,5-0,8 mg per kilogram lichaamsgewicht dag en is maximaal 1 mg/kg/dag. Zodra de psoriasis bijna is verdwenen, kan men
de behandeling staken of kan besloten worden tot een onderhoudsbehandeling. De duur daarvan en de onderhoudsdosering worden individueel bepaald aan de hand van het resultaat en de bijwerkingen.
De werkzaamheid van acitretine
Van alle systemische behandelingen is acitretine de minst effectieve. Ook UVB en PUVA werken beter. Van de mensen die er mee behandeld worden zal slechts bij 1 op de 5 een verbetering van 75% van de psoriasisplekken optreden en bij minder dan 1 op de 10 zal de psoriasis (bijna) verdwijnen. Bij hogere doseringen werkt acitretine beter, maar geeft dan vaak onacceptabele bijwerkingen. De werkzaamheid kan aanzienlijk verhoogd worden door acitretine te combineren met PUVA of UVB.
Bijwerkingen van acitretine
Bij nagenoeg iedereen die met acitretine behandeld wordt zullen bijwerkingen optreden. De meeste daarvan zijn van de huid, de huidaanhangsels en de slijmvliezen: droge huid, droge slijmvliezen (neus, ogen), jeuk, schilfering, plakkerige huid, neusbloedingen, haaruitval, nagelafwijkingen en gevoeligheid van de huid voor verbranding. Daarnaast komen hoofdpijn, spier- en gewrichtspijnen regelmatig voor. Acitretine kan in zeldzame gevallen de lever beschadigen en verhoogt soms het vetgehalte in het bloed. Een zeer ernstige bijwerking is dat het middel de ongeboren vrucht van zwangere vrouwen kan misvormen. Nachtblindheid kan vooral bij mensen die 's nachts moeten rijden een probleem en gevaarlijk zijn.
Voorzorgsmaatregelen bij de behandeling met acitretine
Er zijn vele redenen (waaronder nier- en leveraandoeningen, alcoholmisbruik, te hoog vetgehalte in het bloed, zwangerschap en zwangerschapswens, en het gebruik van bepaalde medicijnen) waarom mensen niet met acitretine behandeld kunnen worden. Daar zal de dermatoloog goed naar kijken. Ook worden regelmatige polikliniek controles afgesproken, wordt bloed en urine onderzocht en worden bij langdurige behandeling jaarlijks röntgenfoto's van de wervelkolom gemaakt. Vrouwen mogen tot 2 jaar na het stoppen van de behandeling absoluut niet zwanger worden.
