Behandeling van verslaving
Algemeen Verslaving is over het algemeen een langdurende, chronische aandoening. Uitgaande van de eerder beschreven fasen van het ontstaan van de verslaving, is vroege herkenning van problematisch middelengebruik belangrijk. Vaak is het iemand uit de omgeving van de gebruiker die het problematische gebruik als eerste opmerkt, terwijl de gebruiker zelf het probleem nog niet onderkent. Hulp zoeken en behandeling in deze fase kan veel narigheid voorkomen. Hoe langer de verslaving voortduurt, hoe moeilijker de behandeling is. Het komt nogal eens voor dat eerst een aantal behandelpogingen mislukt. De belangrijkste voorwaarde voor een geslaagde behandeling is de eigen wens om het gebruik te veranderen. Omdat een verslaving hardnekkig is, is volhouden van de behandeling moeilijk.
Goede voorlichting over de gevolgen van verslaving is vaak een eerste stap om de gebruiker te motiveren met het overmatige gebruik te stoppen. Omdat een verslaving meestal gepaard gaat met lichamelijke, psychische en sociale problemen, moeten die problemen ook worden behandeld. Meestal worden belangrijke mensen uit de omgeving (partner, familie) bij de behandeling betrokken. Een dergelijke gecombineerde behandeling geeft het beste resultaat.
Behandeling kan op verschillende manieren plaats vinden afhankelijk van de ernst van de verslaving en van de mogelijkheden van de verslaafde. Mogelijkheden zijn:
- Behandeling thuis door contacten met de huisarts.
- Een instelling voor ambulante verslavingszorg (voorheen Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs (CAD).
- Een Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg (RIAGG).
- Een polikliniek.
- Via deeltijdbehandeling.
- Door opname in een kliniek.
Bij een verslaving begint de behandeling vaak met een detoxificatie ofwel ontgifting. Dit is het onder begeleiding staken van het middel. Waar nodig worden onthoudingsverschijnselen en andere klachten beperkt met behulp van medicijnen. Vaak is pas na ontgifting goede diagnostiek mogelijk, met name ten aanzien van bijkomende andere psychische aandoeningen. Tevens kan, meestal pas na ontgifting, bekeken worden hoe de verdere behandeling er uit moet zien. Verslaafden (met name aan harddrugs) die niet kunnen of willen stoppen, kunnen hulp krijgen ter beperking van de schade aan hun gezondheid en ter verbetering van hun leefsituatie. Het verstrekken van methadon, schone spuiten, voeding en onderdak zijn daar voorbeelden van.
Vormen van behandeling
- Psychosociale en psychotherapeutische hulpverlening: De behandeling is er eerst op gericht het gebruik onder controle te krijgen of te stoppen. Dit gebeurt vaak met motiverende gesprekstechnieken. Daarna is de behandeling er op gericht de gebruiker inzicht te geven in factoren, die de verslaving in stand houden. Ook wordt aandacht besteed aan risicofactoren, die kunnen leiden tot terugval en aan het ontwikkelen van vaardigheden om risicofactoren het hoofd te bieden. Tenslotte moet iemand leren zijn leven weer vorm en inhoud te geven zonder middelengebruik. Gesprekstherapie, met name gedragstherapie, relatie-en gezinstherapie, groepstherapie en maatschappelijke begeleiding worden hierbij toegepast.
- Behandeling met medicijnen: Als medicijnen worden gegeven, zijn ze altijd ondersteunend aan een psychosociale behandeling. Er zijn middelen ter beperking van de onthoudingsklachten. Deze middelen worden dan een korte tijd gegeven in een aflopende dosering. Zij zijn vaak dempend en sommige kunnen bij langdurig gebruik verslavend zijn. Bij alcoholverslaving worden voorts medicijnen (bijvoorbeeld disulfiram) gebruikt die bij combinatie met alcohol leiden tot een heftige lichamelijke reactie, waardoor een afkeer voor alcohol ontstaat. Nadeel is dat deze combinatie ook kan leiden tot ernstige (hart)klachten. Daarnaast bestaan middelen die bij een aantal mensen het verlangen naar alcohol tegengaan (bijvoorbeeld acamprosaat of naltrexon). Ter vervanging van heroïne wordt methadon gebruikt om de ontwenning dragelijker te maken. Daarnaast bestaan middelen die de werking van heroïne tegengaan en zo het verlangen naar gebruik doen afnemen (bijvoorbeeld naltrexon). Er kunnen medicijnen gebruikt worden bij de behandeling van de eventueel bijkomende psychische stoornissen zoals een depressie, een angststoornis of een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD).
- Zelfhulp: In heel Nederland zijn zelfhulpgroepen actief. Deze groepen ondersteunen verslaafden. Ook bieden zij hulp voor partners en kinderen van verslaafden. Voor alcoholverslaafden zijn dat: AA (Anonieme Alcoholisten)resp. Al Anon (voor partners) en Al Ateen (voor kinderen). Voor drugsverslaafden: Drugs Anonymus, en voor hun ouders: De vereniging van Ouders van Drugsverslaafden.
