Risico van methotrexaat voor omgeving patient ?
Ik werk in de gehandicaptenzorg, daar hebben we een bewoner die het medicijn methotrexaat (2,5-10 pch) gebruikt. Nu is mijn vraag wat zijn de gevolgen voor ons ten aanzien van het geven van dit medicijn. We moeten het medicijn geven met handschoenen aan, omdat we anders kans hebben om tijdens de zwangerschap een kindje te krijgen met een aandoening of een miskraam of zelfs onvruchtbaar worden. Geldt het dan ook dat we door de uitscheiding zoals bijv. ontlasting, urine, speeksel, zweet etc dit ook kunnen krijgen ?
Antwoord van de apotheker
Bij verzorgende taken zijn vooral het intensieve contact met de patiënt en omgaan met excreta van de patiënt belangrijke bronnen van blootstelling (legen po/urinaal, wassen patiënt). Bij deze medewerkers zal de slechte registratie van cytostaticapatiënten in veel gevallen zorgen dat geen rekening wordt gehouden met blootstelling. Hierdoor neemt zowel de kans op blootstelling als de kans op omgevingsbesmetting toe. Contact met omgevingsbesmetting zal daarnaast zorgen voor additionele blootstelling binnen deze groep.
Omdat weinig bekend is omtrent het aantal patiënten met cytostatica, is moeilijk aan te geven hoe groot het risico is van een werknemer om een dergelijke patiënt in de verzorging te krijgen. Wanneer dit echter het geval is, lijkt een grote kans op blootstelling aan relatief hoge concentraties cytostatica aanwezig.
Uit de orienterende metingen bij de taken \'wassen patiënt\' en \'legen po / urinaal\' blijkt niet dat blootstelling tijdens deze taken optreedt. Het gaat hier echter voor beide taken maar om een enkele meting waarbij tijdens het wassen de bijdrage van de verpleegkundige nihil is en dit geen representatieve meting lijkt voor de betreffende taak.
Voor werknemers van de huishoudelijke hulp, na de verzorging de grootste groep werknemers binnen de thuiszorg, geldt voornamelijk de omgevingsbesmetting als bron van blootstelling. Net als in het ziekenhuis is het sanitair, maar ook de \'algemene\' omgeving, in veel gevallen verontreinigd. Dit wordt bevestigd door de oriënterende metingen waarbij bij 1 meting zowel het schoonmaakdoekje als de handschoenen besmet zijn met cytostatica en bij een tweede meting het spoelwater is besmet.
Het lijkt zeer aannemelijk dat blootstelling tijdens deze taak kan optreden en dat het afhangt van het dragen van voldoende beschermende handschoenen en de manier waarop deze worden gebruikt.
De richtlijnen en protocollen die binnen de thuiszorg worden gebruikt zijn voornamelijk gericht op toedieningstaken en het werken met excreta. In lang niet alle gevallen worden deze echter toegepast, omdat ze niet aanwezig zijn binnen de organisatie of onbekend is dat een client chemotherapie krijgt.
Concluderend kan dan ook gesteld worden dat besmeeting ook mogelijk is door de uitscheiding van ontlasting en urine. Binnen de thuiszorg-organisaties dienen protocollen aanwezig te zijn omtrent het omgaan met dergelijke cytostatica. Ik adviseer u deze protocollen op te vragen en na te leven. (HK)