Welke rug-aandoeningen zijn er allemaal?

Antwoord van de apotheker over rug-aandoeningen

Rugpijn is een veel voorkomend en uiterst hinderlijk probleem. Het is de belangrijkste lichamelijke oorzaak van arbeidsongeschiktheid. Bijna iedereen krijgt in zijn of haar leven wel eens te maken met rugklachten. Voorbeelden van rug-aandoeningen zijn; spit, hernia en artrose.

Anatomie van de rug

De rug, de achterkant van het menselijk lichaam, loopt van onder aan de nek tot boven de billen. Belangrijke onderdelen van de rug zijn de wervelkolom of ruggengraat en de daarbij behorende spieren en bindweefselbanden. De wervelkolom is opgebouwd uit kleine botjes, de wervels, met tussen elke twee wervels een schijfje kraakbeen, een zogeheten tussenwervelschijf. De tussenwervelschijven zorgen voor beweeglijkheid in de wervelkolom en doen dienst als schokdemper voor de wervels. De spieren en ligamenten ondersteunen de ruggengraat. Het onderste deel van de rug draagt een groot deel van het lichaamsgewicht. Problemen met botten, spieren, ligamenten (bindweefselbanden tussen twee botten) of pezen (bindweefselbanden tussen spieren en botten) in de rug kunnen pijn veroorzaken als iemand staat, buigt of anderszins beweegt. Ook beschadiging van een tussenwervelschijf zorgt voor rugklachten.

Oorzaken

In de meeste gevallen is de oorzaak tamelijk onschuldig en gaat rugpijn ook vanzelf weer over. Vaak is er sprake van overbelasting of een verkeerde beweging. Wie zich niet bewust is van een slechte houding bij het zitten, staan of liggen, kan al snel last van rugklachten krijgen. Vooral in de onderrug is pijn meestal het gevolg van een slechte houding of een verkeerde beweging. Tot de risicofactoren behoren verscheidene soorten lichamelijke arbeid, waaronder die van verpleegkundige. Maar het komt ook voor dat er geen directe aanleiding is en dat de rugpijn geleidelijk komt opzetten zonder aantoonbare oorzaak. Zwaar tillen of een verkeerde beweging kan spierkramp of verrekking van een van de spieren of pezen tot gevolg hebben. Een ander bekend probleem is een hernia. Hierbij is de taaie, elastische buitenlaag van een tussenwervelschijf beschadigd en kan de zachte kern naar buiten puilen. Er ontstaat druk op de naar buiten tredende zenuw en een naar het been uitstralende pijn (ischias), gevoelloosheid en verlammingsverschijnselen. Andere, minder frequent voorkomende oorzaken van rugpijn zijn:

• Groeistoornissen
• Infecties van de wervelkolom
• Tumoren
• Uitzaaiingen van kanker elders in het lichaam
• Osteoporose (botontkalking)

Ten slotte kan pijn van inwendige organen ook in de rug worden gevoeld. Dit verschijnsel, viscerale uitstralende pijn genoemd, kan onder andere voorkomen bij een maagzweer of een aandoening van de organen in de buikholte, zoals baarmoeder, darmen, nieren of alvleesklier.

Symptomen

Lage rugpijn kan plotseling opkomen nadat men heeft gebukt en iets zwaars heeft opgetild en is dan duidelijk als gevolg van deze beweging. Rugpijn kan echter ook optreden zonder directe aanleiding door een voortdurende slechte houding of herhaalde bewegingen. De pijn die zich doorgaans beperkt tot de onderrug (met eventueel uitstraling naar het been), kan heel hevig zijn en verergeren door hoesten, inspanning, belasting of beweging van de onderkant van de wervelkolom. Bij sommige mensen wordt de pijn minder door plat te liggen op een harde ondergrond, zoals een stevige matras of een dun matje op de vloer. Rugpijn neemt over het algemeen vanzelf af na enkele dagen of weken en is meestal na één tot twee maanden volledig verdwenen. Rust houden is hiervoor niet noodzakelijk. Houdt de pijn echter aan of gaat deze gepaard met gevoelloosheid of tintelingen in het been, dan kan de rugpijn een ernstiger oorzaak hebben, zoals een hernia. Wanneer de rugpijn gepaard gaat met symptomen als koorts of gewichtsafname, kan dat wijzen op infecties of een tumor (bijvoorbeeld in de prostaat). Bij dergelijke klachten moet je contact opnemen met jouw huisarts. Dit geldt ook wanneer er sprake is van problemen met het ophouden van de ontlasting of de plas, gevoelloosheid in de liesstreek of bij de anus, koorts of braken. Ook als de pijn verergert als je gaat liggen, niet verdwijnt na enkele dagen of weken, of als je boven de zestig bent, moet een arts worden geraadpleegd.

Diagnose

Bij rugpijn zonder complicerende factoren, is doktersbezoek niet meteen noodzakelijk. Een lichamelijk onderzoek voegt slechts zelden iets toe aan het stellen van de diagnose. Wanneer echter de mogelijkheid of het vermoeden bestaat dat de rugpijn een nevenverschijnsel is van een andere, ernstige aandoening, dan zal er een uitgebreide medisch onderzoek plaatsvinden. Hiervoor kunnen diverse soorten scans, zoals de CT-scan, de MRI-scan en de botscan gebruikt worden. Ook een myelografie (waarbij een contraststof in de wervelkolom wordt ingespoten), kan nodig zijn.

Behandeling

Ondanks het feit dat rugpijn, ongeacht de oorzaak, uiterst hinderlijk is, hoeft een patiënt in veel gevallen niet behandeld te worden. Zoals gezegd wordt rugpijn over het algemeen na een week of twee vanzelf minder. In sommige gevallen kan een eenvoudige pijnstiller helpen zoals paracetamol. Grijp niet gelijk naar NSAID’s (pijnstillende ontstekingsremmers, zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen). NSAID’s kunnen de maagwand irriteren en het is altijd beter ze alleen op advies van de arts te gebruiken. Probeer je normale bezigheden zoveel mogelijk te blijven doen, want dat bevordert juist de genezing. Slechts bij zeer hevige pijn moet de patiënt eventueel bedrust houden, maar nooit langer dan twee dagen. In ernstige gevallen hebben patiënten huishoudelijke hulp nodig, verpleging en fysiotherapie om de rugspieren te versterken. Sommigen moeten een korset dragen. Oefentherapie kan nuttig zijn als de rugpijn langere tijd aanhoudt en de patiënt weer bezigheden uit het dagelijks leven moet oppakken. Wanneer er sprake is van een hernia, zal medisch ingrijpen soms wel noodzakelijk zijn. Dit geldt natuurlijk ook wanneer de rugpijn het gevolg is van een onderliggende aandoening. De behandeling zal zich dan in eerste instantie richten op deze aandoening.

Preventie

Een goede houding en goed gebruik van de rugspieren (bijvoorbeeld een goede tiltechniek en voldoende lichaamsbeweging), kan in sommige gevallen rugklachten helpen voorkomen.

Laatst bijgewerkt op 26 februari 2018