Effecten van penicilline bij keelpijn onderschat
Sjoerd Zwart, huisarts in Kampen, toont aan dat de klachten niet een halve dag maar 2 dagen eerder verdwijnen. Daarnaast laat hij zien dat penicilline effectief is bij verschillende bacteriën in de keel en niet bij één bepaald type. Zwart promoveert op 24 juni bij de faculteit Geneeskunde van de Universiteit Utrecht op een onderzoek naar keelpijn, streptokokken en penicillinebehandeling in de huisartsenpraktijk.
De grotere mate van effectiviteit van penicilline kwam aan het licht in een studie met ruim 500 volwassen keelpijnpatiënten in de regio Zwolle. De patiënten waren in 3 groepen verdeeld: een groep kreeg placebo's, een groep een 7-daagse penicillinekuur en een groep een 3-daagse kuur. De snellere genezing kwam alleen aan het licht bij de groep die de 7-daagse kuur gebruikte. De kuur van drie dagen bleek minder effectief; de klachten kwamen vrij snel weer terug. Alle patiënten in de studie waren gekwalificeerd als ziek en de meeste waren flink beperkt in hun dagelijkse activiteiten. Bovendien voldeden ze aan bepaalde criteria, zoals koorts en wit keelbeslag.
In de studies die tot nu toe zijn verricht, met veel minder patiënten, bleek penicilline alleen actief voor de mensen met een bepaald type bacterie (groep A streptokok) in de keel. In zijn onderzoek toont Zwart aan dat de effectiviteit ook geldt bij patiënten die ziek zijn van groep C en groep G streptokokken.
Streptokokken kunnen ook aanwezig zijn bij gezonde mensen. Bij 700 gezonde personen werd de keel uitgestreken. Uit de vergelijking tussen gezonden en zieken bleek opnieuw dat niet één type (groep A) maar meerdere types streptokokken keelontsteking veroorzaken. Zwart pleit voor een sneltest voor de huisarts om die verschillende typen streptokokken tijdens het spreekuur te identificeren. Een test voor het opsporen van groep A streptokokken wordt al gebruikt in het buitenland, maar volgens Zwart is deze te beperkt en nog onvoldoende betrouwbaar. Ook vond Zwart, in samenwerking met het RIVM, dat de 'vleesetende' streptokok net zo vaak voorkomt bij ernstig zieke keelpijnpatiënten als bij gezonde mensen. De vleesetende streptokok is een gevaarlijke bacterie die invasieve en soms dodelijke infecties veroorzaakt bij voorheen gezonde mensen.
Volgens Zwart kunnen huisartsen met een 7-daagse penicillinekuur aanzienlijk meer bereiken, en voor een grotere groep patiënten, dan tot nu toe werd verondersteld. De uitdaging voor de huisartsen blijft volgens hem, om de juiste patiënten voor deze behandeling te selecteren. Want niet iedereen die keelpijn heeft moet aan de penicilline.