TNO Voeding: Prakken is gezond!
Dit zou gunstig zijn voor de gezondheid, want mogelijk kunnen carotenoïden de kans op ziektes als kanker, hart- en vaatziekten en oogziekten verkleinen. Bovenstaande blijkt uit een recent Nederlands proefschrift.
In groenten en fruit zitten wel 50 verschillende carotenoïden, met bèta-caroteen als meest bekende. Zonder deze stoffen zou ons voedsel niet zo gekleurd zijn; bèta-caroteen maakt een wortel bijvoorbeeld oranje en lycopeen maakt een tomaat rood.
Deze voedingsstoffen worden echter niet gemakkelijk opgenomen in het lichaam omdat ze in voedingsmiddelen vaak gebonden zitten aan andere stoffen. Tijdens de spijsvertering moeten ze eerst worden vrijgemaakt en worden opgelost in voedingsvet voordat ze samen met dit vet kunnen worden opgenomen. Dit lukt niet altijd helemaal, waardoor een groot deel van de carotenoïden het lichaam weer verlaat via de ontlasting.
In het proefschrift is onderzocht of bewerking van groente een gunstig effect heeft op de opname van verschillende carotenoïden. Bewerkingen die voor veel vitamines ongunstig zijn, blijken voor de opname van carotenoïden juist gunstig te zijn: prakken, snijden, pureren en verhitten.
Zo wordt lycopeen veel beter opgenomen uit tomatenpuree dan uit verse tomaten. Als spinazie gesneden wordt, dan blijkt de opname van het carotenoïd luteïne beter.
De hoeveelheid vet in de maaltijd blijkt ook van invloed op de opname van carotenoïden in het lichaam. Voor de opname van bèta-caroteen is een kleine hoeveelheid vet van zo'n 3 gram voldoende, terwijl de opname van luteïne beter is in aanwezigheid van een grotere hoeveelheid voedingsvet (36 gram).
In het proefschrift werd verder duidelijk dat er grote verschillen bestaan tussen groenten onderling. Broccoli en erwtjes bevatten bijvoorbeeld tien keer minder bèta-caroteen dan spinazie. Maar de opname ervan is zoveel beter, dat uiteindelijk meer bèta-caroteen uit broccoli en erwtjes ten goede komt aan het lichaam dan uit spinazie.
Uit supplementen wordt bèta-caroteen helemaal goed opgenomen. Vergeleken met groenten komt ongeveer tien keer zoveel van de bèta-caroteen uit supplementen ten goede aan het lichaam. Dit komt omdat bèta-caroteen in supplementen al in vrije vorm aanwezig is.
De laatste jaren is uit grote bevolkingsonderzoeken gebleken dat een hoge consumptie van groenten en fruit samenhangt met een lager risico op het krijgen van ziektes als kanker, hart- en vaatziekten en bepaalde oogziekten.
Er wordt gedacht dat deze chronische ziekten, die meestal op latere leeftijd voorkomen, ontstaan doordat het lichaam teveel wordt blootgesteld aan zogenoemde vrije radicalen, die de cellen van het lichaam kunnen beschadigen.
Deze vrije radicalen kunnen uit de omgeving komen, zoals luchtvervuiling, sigarettenrook of teveel zonlicht, maar ook van binnenuit in het lichaam tijdens de normale stofwisselingsprocessen.
Antioxidanten, zoals bijvoorbeeld carotenoïden, in groenten en fruit kunnen vrije radicalen onschadelijk maken en zouden daarmee mogelijk de gunstige effecten van een hoge groente- en fruitconsumptie kunnen verklaren.
Proefschrift van K.H. van het Hof, Dietary factors that affect carotenoid bioavailability, Landbouwuniversiteit Wageningen, 4 juni 1999