Behandeling van premenstrueel syndroom

Leefregels

Voor vrouwen met PMS is het belangrijk maar vaak niet gemakkelijk om te leren omgaan met hun klachten. Je moet zelf maatregelen nemen, maar ook in uw directe omgeving begrip vragen voor je klachten. Juist voor vrouwen met PMS is dit vaak heel moeilijk. Op je ingevulde klachtenkaart kun je zien op welke dagen je de meeste klachten hebt. Probeer dan belastende activiteiten zoveel mogelijk achterwege te laten, en vraag anderen om extra rekening met  je te houden. Regelmatige lichamelijke activiteit (sport) verlicht klachten van PMS. Er zijn aanwijzingen dat een dieet met weinig koffie, alcohol, vet, zout en scherpe kruiden kan helpen om de klachten te verminderen. Ook minder roken (nog liever stoppen) kan zinvol zijn. Soms biedt een gesprek met een psycholoog of een maatschappelijk werker uitkomst. Deze kan met je bekijken en bespreken hoe je het beste met je klachten kunt omgaan. Tot slot leert de ervaring dat sommige vrouwen het prettig vinden om hun ervaringen met PMS te delen met andere vrouwen.  

Medicijnen

Bovengenoemde leefregels, een gezond en regelmatig leven met voldoende rust en lichamelijke activiteit en begrip van je omgeving blijken vaak voldoende te zijn om de klachten draaglijk te maken. Als dat niet genoeg is, kun je wellicht met medicijnen behandeld worden.

Medicijnen waarvan de werking wordt betwijfeld

Van een aantal middelen is bekend dat zij een gunstig effect hebben op premenstruele klachten. Maar uit onderzoek blijkt dat zij net zo gunstig werken als placebo's: medicijnen die er net zo uitzien maar het geneesmiddel niet bevatten. Misschien ontstaat de gunstige werking door het idee dat de arts wat aan de klachten doet en ze serieus neemt. De klachten worden dan als minder hinderlijk of beter te verdragen ervaren. Omdat deze medicijnen vaak even goed werken als placebo's, twijfelen artsen aan hun werking. Voorbeelden zijn teunisbloemolie, vitamine B6 en progesteron. Vaak zijn ze na een tijdje minder werkzaam, maar sommige vrouwen voelen toch ook na langere tijd een gunstig effect.

Medicijnen die ervoor zorgen dat je minder hormoonwisselingen hebt

Er zijn verschillende medicijnen die ervoor zorgen dat er minder hormoonwisselingen optreden. In een normale menstruatiecyclus vindt twee weken voorafgaand aan de menstruatie de eisprong plaats. Na de eisprong worden andere hormonen gemaakt dan voor de eisprong. Medicijnen die ervoor zorgen dat je geen eisprong hebt, hebben dan ook als gevolg dat er minder hormoonwisselingen zijn.

• Orale anticonceptiva (de pil): De pil is het bekendste medicijn dat de eisprong onderdrukt. Bij een aantal vrouwen met PMS die de pil gebruiken, verminderen de klachten. Andere vrouwen blijken de pil niet goed te verdragen. Als je de pil wel verdraagt, werkt een combinatiepil (een pil met dezelfde hoeveelheid hormonen de hele maand) vaak beter dan een driefasenpil (een pil met verschillende hormoonhoeveelheden). Bovendien kun je ook proberen de combinatiepil door te gebruiken zonder stopweek, zodat er helemaal geen menstruaties meer optreden. Dit kan geen kwaad. Artsen hebben weinig bezwaar tegen langdurig pilgebruik, ook boven de 35 jaar. Bij hoge bloeddruk of roken wordt de pil soms ontraden.
• Progesteronpreparaten: Als je dagelijks zonder te stoppen een progesteronpreparaat inneemt, treedt er geen eisprong op. Daardoor blijft ook de menstruatie achterwege. Niet altijd lukt het om ervoor te zorgen dat de menstruaties wegblijven; soms komt tussentijds bloedverlies voor. Een nogal eens voorkomende bijwerking is vocht vasthouden met als gevolg vaak gewichtstoename. Een vettige huid en soms depressiviteit of minder zin in vrijen zijn andere bijwerkingen. Deze bijwerkingen kunnen optreden, maar niet elke vrouw heeft er last van.
• Een progesteron-spiraaltje: Het Mirena-spiraaltje is een kleine langwerpige capsule die net als een gewoon spiraaltje in de baarmoederholte gebracht wordt. Deze capsule geeft elke dag een klein beetje progesteron af. Hierdoor wordt het baarmoederslijmvlies geleidelijk dunner, de menstruaties worden minder hevig en houden soms zelfs na een aantal maanden helemaal op. Ook PMS-klachten reageren soms gunstig. Wel moet je rekening houden met een grote kans op spotting: gering tussentijds bloedverlies tijdens de eerste zes maanden van het gebruik.
• LH-RH-agonisten: Deze medicijnen bootsen de situatie van de postmenopauze (de periode na de laatste menstruatie) na. Door weinig aanmaak van vrouwelijke hormonen wordt er geen baarmoederslijmvlies meer opgebouwd en afgestoten, en verdwijnen de menstruaties. In verband met ongunstige effecten op de botopbouw is het beter deze medicijnen niet langer dan een halfjaar te nemen. Bijwerkingen zijn overgangsklachten als opvliegers, nachtzweten en een droge schede. Om de bijwerkingen te bestrijden kun je er andere hormonen bij nemen. Helaas blijkt dan dat de PMS-klachten ook vaak weer terugkeren. LH-RH-agonisten bieden dan vaak ook geen definitieve oplossing voor PMS-klachten. Wel kunnen ze soms behulpzaam zijn om er achter te komen of je werkelijk last hebt van PMS.

Medicijnen die ervoor zorgen dat je minder last hebt van hormoonwisselingen

Er zijn medicijnen die ervoor zorgen dat de hersencellen minder gevoelig worden voor natuurlijke hormoonwisselingen. Ze beïnvloeden de neurotransmitters in de hersenen en worden SSRI'S (selectieve serotonine re-uptake remmers) genoemd. Ongeveer 70% van de vrouwen met PMS-klachten ondervindt een gunstig effect van deze medicijnen. Voorbeelden zijn fluoxetine (Prozac) 20 mg per dag, paroxetine (Seroxati) 20 mg per dag en sertraline (Zoloft) 50-150 mg per dag. Welke van deze middelen het beste werkt is niet bekend; er is geen onderzoek dat de werking heeft vergeleken. De ervaring van je arts met een bepaald middel speelt een rol bij de keuze. Ook is nog niet onderzocht of deze middelen op lange termijn een gunstig effect blijven hebben op de klachten. Wel weten we van Prozac dat na anderhalf jaar gebruik de PMS-klachten nog steeds gunstig reageren. Je hoeft dit middel waarschijnlijk alleen gedurende de twee klachtenweken in te nemen. Bijwerkingen van dit soort medicijnen kunnen zijn dat je minder zin hebt in vrijen of moeilijker een orgasme krijgt. Maar deze bijwerkingen komen zeker niet voor bij alle vrouwen die ze gebruiken. Als je in verband met psychische klachten ander medicijnen gebruikt is het verstandig om te overleggen of je ze met deze middelen kunt combineren. Soms kunnen door de combinatie gevaarlijke nieuwe bijwerkingen ontstaan.

Het verwijderen van de eierstokken en eventueel de baarmoeder

Vrouwen met ernstige premenstruele klachten zijn soms hun klachten zo beu dat zij hun eierstokken en/of baarmoeder weg willen laten halen zodat zij niet meer menstrueren. In Nederland worden om deze reden geen gezonde eierstokken en/of baarmoeders verwijderd, omdat daar niet de oorzaak van de klachten ligt. Als alleen de baarmoeder wordt weggehaald, blijven de eierstokken nog hormonen maken. De hormoonwisselingen en de bijbehorende klachten blijven dus bestaan. Als beide eierstokken vóór de overgang weggehaald worden, ontstaan ernstige overgangsklachten, die vaak nog vervelender zijn dan de PMS-klachten. Bovendien, zoals eerder opgemerkt, is nooit een hormonale oorzaak voor de klachten aangetoond. Met andere woorden: een dergelijke operatie zorgt er niet voor dat je je beter zult voelen.

Zelfhulpgroep

Zelfhulpgroepen kunnen vrouwen erkenning en hulp geven voor hun problemen. De stichting Selene coördineert in Nederland activiteiten waaronder zelfhulpgroepen op het gebied van PMS. Adres: Nieuwegracht 24A, 3512 LR Utrecht; tel.: 030 - 233 17 77. De Stichting Selene geeft een brochure uit: Informatie over het premenstrueel syndroom.

Nog vragen?

Heb je nog vragen, aarzel dan niet ze met je arts te bespreken.

Bron: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie