Koolhydraten: een zoet medicijn tegen stress en depressie?
Dit blijkt uit het experimenteel onderzoek naar de relatie tussen stress, voeding en stemming door psycholoog Rob Markus. Op 18 juni 1999 hoopt hij op dit onderzoek te promoveren aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht.
Onder stress raken mensen dikwijls depressief. Mensen die regelmatig stress ervaren blijken onder specifieke dieetmanipulaties beter met stress te kunnen omgaan en hebben daardoor minder last van depressieve gevoelens. Het vermoeden bestaat dat verschillende neurotransmitters, overbrengers van zenuwsignalen in de hersenen, hierbij een rol spelen. Een verhoogde serotonineactiviteit in de hersenen lijkt een biologische voorwaarde te zijn om met stress te kunnen omgaan en dus om de nadelige effecten van stress op stemming te verminderen.
Om een verhoogde serotonineactiviteit in de hersenen te bereiken is een grotere dosis van een bouwstof voor serotonine, het zogenaamde aminozuur tryptofaan, in het brein noodzakelijk. In een reeks van experimenten onderzocht Rob Markus of dieetmanipulaties de stresshantering, stemming en prestatie kunnen verbeteren. Hij deed dit bij gezonde proefpersonen die in het laboratorium onder acute stress zijn geplaatst. Hij onderzocht of hierbij een verhoogde hoeveelheid beschikbare tryptofaan, en dus serotonineactiviteit, in de hersenen een rol speelde. De resultaten laten zien dat stressgevoelige mensen na een koolhydraatrijk en proteïnearm dieet, of na een gebalanceerd dieet verrijkt met tryptofaan, minder depressief gestemd raken en ook een verlaagde hormonale stressresponse vertonen tijdens acute laboratorium stress. Aan de hand van biologische metingen in het bloed werd verondersteld dat dergelijke dieetmanipulaties de serotonerge activiteit in de hersenen enigszins kunnen verhogen.
De gevonden dieeteffecten op de stemming bij stressgevoelige mensen in het onderzoek zijn echter laag. Bovendien is het nog te vroeg te veronderstellen dat serotonine werkelijk een beslissende rol heeft gespeeld. Om te kijken of men buiten laboratoriumsituaties merkbaar en langdurig baat kan hebben bij specifieke dieetmanipulaties, en of dit werkelijk veroorzaakt wordt door verhogingen in de serotonerge activiteit in de hersenen, is vervolgonderzoek dringend nodig. Daarbij zouden de effecten van verschillende vormen van dieetmanipulaties moeten worden onderzocht en tevens worden gekeken naar alternatieve - meer directe - metingen van de serotonineactiviteit in het brein. Vooralsnog is het dan ook onjuist om het bestaan te veronderstellen van diëten die op zichzelf kunnen worden gebruikt ter voorkoming van stress en stemmingsstoornissen als depressie.