Pijnbestrijding met medicijnen: morfine-achtige medicijnen

Morfine-achtige medicijnen die gebruikt worden voor pijnstilling tijdens de bevalling zijn pethidine en remifentanil. Omdat er bij gebruik van morfine-achtige middelen bijwerkingen kunnen optreden, moet je altijd worden opgenomen in het ziekenhuis. Wie de bevalling verder begeleidt verschilt per ziekenhuis. Het kan bijvoorbeeld je eigen huisarts of verloskundige zijn, of een verloskundige of arts uit het ziekenhuis.

Pethidine

Pethidine is een medicijn dat in elk ziekenhuis op elk tijdstip gegeven kan worden. Soms gebruikt men een ander middel (Nubain) met een vergelijkbaar effect. Pethidine wordt gegeven via een injectie in de bil of het bovenbeen. Na ongeveer een kwartier ga je het effect voelen: de ergste pijn wordt minder en vaak kun je je daardoor ontspannen tussen de weeën door. Sommige vrouwen soezen weg of slapen zelfs. Het middel werkt twee tot vier uur. Pethidine wordt alleen gegeven bij pijn tijdens de ontsluitingsfase. Soms wordt het gecombineerd met een slaapmiddel, zoals Phenergan of Normison.

Voordelen van pethidine

Pethidine heeft een pijnstillend en kalmerend effect. Je kunt hierdoor uitrusten en de pijn beter opvangen. Daardoor schiet de ontsluiting vaak sneller op.

Nadelen van pethidine

• Voor de moeder: Een injectie met pethidine werkt niet langer dan 2 tot 4 uur. Soms is dit te kort; dan kun je eventueel een nieuwe injectie krijgen. Een enkele keer kan misselijkheid, hoofdpijn of duizeligheid optreden. Pethidine maakt dat je slaperig wordt en je wat van de wereld afsluit; dat kan ervoor zorgen dat sommige vrouwen de bevalling niet bewust ervaren en soms zelfs akelig vinden. Achteraf kunnen zij het gevoel hebben dat zij een deel van de bevalling 'kwijt' zijn. Pethidine wordt alleen in het ziekenhuis gegeven. Als je eenmaal de injectie hebt gekregen, mag je niet meer rondlopen. Bijna alle zwangere vrouwen kunnen pethidine krijgen, maar soms is het niet verstandig als je zware astma hebt of bepaalde medicijnen gebruikt.
• Voor het kind: Omdat pethidine door de placenta (moederkoek) heen gaat, komt het ook bij het kind terecht. Het kind wordt hierdoor in de baarmoeder ook slaperig en minder beweeglijk. Dit is ook op een harttonenregistratie (cardiotocogram of CTG) te zien: de harttonen worden minder variabel. Als de verloskundige of arts twijfelt over de toestand van het kind, kan dat een reden zijn om geen pethidine te geven. Ook kan pethidine de ademhaling van het kind remmen, waardoor het na de geboorte moeite kan hebben met ademen en drinken, of nog wat slaperig is. Om dat te voorkomen krijg je na de pethidine eventueel voor de geboorte een injectie met tegenstof (naloxon). Dit middel kan ook na de geboorte aan de baby zelf worden gegeven.

De voor- en nadelen van pethidine op een rij

• Een injectie met pethidine is een gemakkelijke manier van pijnbestrijding, die op elk tijdstip in elk ziekenhuis gegeven kan worden, en waardoor de pijn in de ontsluitingsfase meestal weer draaglijk wordt.
• Pethidine heeft vooral een kalmerend effect.
• Pethidine heeft een tamelijk korte werkingsduur.
• Rondlopen is niet meer mogelijk door de versuffende werking; het is beter om in bed blijven.
• Soms zijn er bijwerkingen, een enkele keer is de combinatie met andere medicijnen ongunstig.
• De harttonen van het kind kunnen minder variabel worden, waardoor het CTG moeilijker te beoordelen is.
• Soms is het kind na de bevalling wat suf en heeft het problemen met goed doorademen en drinken. Een ander medicijn kan dit effect verminderen.
• Pethidine werkt goed bij ongeveer één op de drie tot vier vrouwen.

Remifentanil

Remifentanil is ook een morfine-achtige pijnstiller. Deze wordt anders dan pethidine toegediend via een infuus in de arm. Aan het infuus zit een pompje, waarmee je zelf met een drukknop de hoeveelheid remifentanil kunt bepalen die je toegediend krijgt. Zo kun je bij hevige pijn wat extra remifentanil toedienen. Druk bijvoorbeeld de knop in zodra je voelt dat de wee begint, dan heeft de remifentanil het meeste effect op het juiste moment tijdens de wee. Het pompje is zo afgesteld dat je jezelf nooit te veel kunt geven.

Voordelen van remifentanil

Remifentanil werkt sneller dan pethidine, vaak merk je het al na een paar minuten. Ook is de pijnstillende werking beter dan die van pethidine. Je kunt zelf de dosis aanpassen naar jouw wensen, bijvoorbeeld wat meer tijdens een wee en weer wat minder tussen de weeën door. Remifentanil verdwijnt snel uit je bloed zodra je van het infuus bent losgekoppeld.

Nadelen van remifentanil

Remifentanil heeft als bijwerking misselijkheid, jeuk en sufheid. Je mag daarom niet meer lopen tijdens de toediening van het middel. Een ander nadeel van remifentanil is dat het pas toegediend kan worden als de bevalling vergevorderd is. Het middel verliest namelijk na enkele tijd zijn werking, ook als je nieuwe remifentanil toedient.

Ook kan remifentanil ademhalingsproblemen geven. Net als pethidine passeert remifentanil de placenta en komt het middel ook terecht bij de baby. De baby kan dus kortdurend dezelfde effecten op de ademhaling ervaren. Zowel de moeder als het kind moeten daarom goed in de gaten gehouden worden tijdens het gebruik van remifentanil.

Laatst bijgewerkt op 8 augustus 2018