Valproaat

Valproaat is een alternatief voor lithium (en ook carbamazepine), als dit middel niet of onvoldoende werkt, niet verdragen wordt of niet gewenst wordt door de patiënt. Lithium, valproaat en carbamazepine kunnen ook gecombineerd worden als de werking van één van de middelen onvoldoende is.

Wijze en duur van toediening

Valproaat, ook wel valproïnezuur genoemd, wordt ingenomen als tablet, capsule of drank. De medicatie wordt gewoonlijk twee maal per dag ingenomen. Als gebruik wordt gemaakt van de tablet met verlengde werking (Depakine Chrono ®) kan de gehele dagdosis ineens worden ingenomen.

Werking

Valproaat werkt vooral goed bij acute manische ziekte-episoden. De werkzaamheid tegen acute depressies is minder krachtig. De werking tegen het opnieuw optreden van manische of depressieve ziekte-episoden is (nog) niet zo duidelijk aangetoond als van lithium, maar lijkt redelijk tot goed te zijn. Het moet dan langdurig worden ingenomen.

Bijwerkingen

Valproaat wordt meestal goed verdragen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:

• maagdarmklachten als maagkrampen, misselijkheid, braken en diarree; deze klachten komen vooral in het begin van de behandeling voor
• sufheid en slaperigheid; ook meestal alleen in het begin optredend
• beven van de handen, vooral bij wat hogere doseringen
• toegenomen eetlust en gewicht.

Soms kunnen de volgende klachten optreden:

• haaruitval en lichter worden van het haar, meestal tijdelijk
• onzekere gang.

Zelden kunnen optreden:

• verstoring van de leverfunctie
• langer bloeden van wonden
• verminderde aanmaak van witte bloedlichaampjes, zich uitend in koorts, keelpijn, ontstekingen.

Wat is aan deze bijwerkingen te doen?

In het algemeen kan in geval van bijwerkingen gezocht worden naar de laagst werkzame dosering, dan wel een langzamer opbouwen van de dosis in het begin van de behandeling. Bij maagdarmklachten kan valproaat bij het eten worden ingenomen, of kan gekozen worden voor een speciale (“enteric coated ”) tablet. Hinderlijk beven dat niet minder wordt door dosisverlaging kan eventueel behandeld worden met het toevoegen van het medicijn propranolol; gebruik van koffie en alcohol moeten zoveel als mogelijk beperkt worden. Hoewel haaruitval meestal van voorbijgaande aard is, kan behandeling met sporenelementen (zink, selenium)zinvol zijn. Bij gewichtstoename kan een caloriebeperkt dieet worden voorgeschreven.

Een valproaatvergiftiging

Pas bij extreem hoge dosis kunnen ernstige bijwerkingen optreden. Een begin van een vergiftiging kan zijn:

• ernstig trillen,
• duizeligheid
• sufheid en/of slaperigheid.

Controles bij het gebruik van valproaat

Controle van het bloed is, zodra de juiste dosis eenmaal is vastgesteld, nog maar weinig nodig. Aanvankelijk gebeurt dit maandelijks. Later is controle eenmaal per jaar meestal voldoende. Het bloed moet 12 uur na de laatste inname worden afgenomen.